کد مطلب:88696 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:296
ترجمه: پرهیزگار به مصیبت دیگران خوشحال نمی شود (گرچه دشمن او باشد) و كسی را شماتت نمی كند. شرح: عالم پر از حوادث ناگوار و مصیبتهای گوناگون است، هر روز چرخ روزگار مصیبتی را متوجه فرد یا افرادی می كند، همه هدفی برای تیرهای بلا هستند، حال اگر كسی بر این باور باشد، بر ناراحتی و غم و مصیبت دیگران خشنود نمی شود، زیرا هر آن ممكن است تیری شبیه آن دو را هدف قرار دهد. پرهیزگاران و اهل تقوی به خشنودی دیگران خشنود، و به ناراحتی دیگران ناراحت می شوند، راضی نیستند حتی دشمنشان به مصیبت نشیند و اگر نشست مسرور نمی گردند، بلكه اگر راهی برای تسلی او باشد، او را تسلی می دهند. چطور انسان از بیچارگی دیگری خشنود باشد و حال آنكه از صبح تا شام خود در معرض بلاها و حوادث ناگوار است و از لابلای تیرهای خانمان سوز عبور می كند. كسی كه روح او با یاد خدا تلطیف شده، نمی تواند رنجشی در سیمای دیگری [صفحه 560] ببیند، قلبی كه مخزن انوار الهی شد هرگز نمی تواند، از غم دیگران مسرور گردد، زیرا كه این تاریكی است و قلب آنها تاریكی نمی پذیرد. از امام صادق (ع) است كه فرمودند: «لا تبدی الشماته لاخیك فیرحمه الله و یصیرها بك، اظهار خشنودی به خاطر مصیبتی كه به برادرت وارد شده، مكن، كه خداوند او را مورد رحمت قرار می دهد و شماتت را به تو برمی گرداند».[1] چنان دچار مصیبت شوی، كه مردم تو را شماتت كنند و چیزی سخت تر از شماتت دشمن نیست، از حضرت ایوب پرسیدند، از این همه بلا و مصیبت كه دیدی كدام سخت تر بود؟! نفرمود بیماری و مرض و از دست دادن مال و فرزند، بلكه فرمود: «شماته الاعداء (شماتت و خشنودی دشمنان)».[2] و همین است كه وقتی موسی (ع) از كوه طور بازگشت و دید مردم گوساله پرست شده اند و به برادرش اعتراض كرد، هارون گفت نزدیك بود مرا بكشند و مرا ضعیف كردند و «لا تشمت بی الاعداء»، تو با خشم و اعتراض به من، دشمنان را به من شاد مگردان.[3]. امام صادق (ع) می فرمایند: «من شمت بمصیبه نزلت باخیه لم یخرج من الدنیا حتی یفتتن، كسی كه خشنود شود به مصیبتی كه به برادرش وارد شده، از دنیا بیرون نمی رود، تا اینكه او خود به همان مصیبت گرفتار شود و آزمایش گردد).[4]. شماتت به مومن علاوه بر این، مایه ی شكستن قلب مومن و محزون كردن و مجروح كردن آن می شود، كه نیز مخالف مقصود خداوند است، او می خواهد قلب [صفحه 561] مومنین مسرور شود، و از این رو به كسی كه به قلب مومن ادخال سرور كند پاداش می دهد. گاهی شماتت، به قلب انسان چنان می كند، كه شمشیر و نیزه نمی كند، بی جهت نیست كه امام سجاد این قدر نالیدند، وقتی از ایشان سوال شد، كجا سخت تر به شما گذشت؟! سه بار فرمود: الشام، الشام، الشام، زیرا در شام بسیار مردم بر حال ما خوشحال بودند و زخم زبان زدند! درد از دست دادن پدر و برادران و اسارت زن و بچه ها، این قدر تحت الشعاع قرار گرفت كه از آنها شكایت نكردند و سخن از شام گفتند! در روایتی از رسول گرامی است كه وقتی اهل بلا و مصیبت را دیدید، شكر و سپاس خدا كنید كه شما به مصیبت گرفتار نشدید ولی نگذارید آنها بشنوند، زیرا ناراحت می شوند[5]، یعنی هم متاثر شوید به حال آنها و هم خود شاكر باشید كه دچار مصیبت نشده اید. مومن واقعی آن است كه از مصیبت دیگران خشنود نشود و از وارد شدن حوادث ناگوار نسبت به خود و خانواده اش جزع و فزع نكند. بقول آن شاعر در وصف فردی می گوید: فلست تراه شامتا بمصیبه (نمی بینی او را كه خشنود به مصیبت دیگری شود و نمی بینی از شرور كوبنده جزع و فزع كند).[6]. مرحوم الهی، در ذیل این فراز (و لا یشمت بالمصائب) می گوید: نیازارد كسی را از نكوهش ور از دهرش هزاران گونه رنج است [صفحه 562] فلك بر جام اقبالش زند سنگ نگردد زشت لیكن نیك نامش دلش آزاد شد از دام اوهام الهی دام بگسل دانه بگذار [صفحه 563]
(و لا یشمت بالمصائب)
و لا جزعا من طارق الحدثان
كه خوب آزار دید از چرخ سركش
نه بر دل بار و نی بر رخ شكنج است
كه گردد از هجوم غصه دلتنگ
فزون گردد ز هر سختی مقامش
دو زلف یار گشت آن مرغ را دام
برون شو زین قفس بر طرف گلزار
صفحه 560، 561، 562، 563.